W służbie społeczeństwu (1999-2005) (1/5)

W 2006 r. w niewielkim nakładzie wydana została książka pt.”Jasło na przełomie II i III tysiąclecia” pod redakcją Wiesława Hapa i Zdzisława Świstaka. W tym zbiorze kilkudziesięciu artykułów znajduje się jeden mojego pióra, pt. Policja w służbie społeczeństwu. Działalność Komendy Powiatowej Policji w Jaśle w latach 1999-2005. Oto treść tego artykułu z drobnymi modyfikacjami pierwotnego tekstu (na pohybel chochlikowi drukarskiemu) i kilkoma nowymi zdjęciami, które nie znalazły miejsca w wersji drukowanej. (Wszystkie fotografie pochodzą ze zbiorów KPP w Jaśle). Ze względów praktycznych skróciłem tytuł. Na początek dwa pierwsze rozdziały.

Motto:
Tworzy się Policję jako umundurowaną i uzbrojoną formację służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
Artykuł 1 ustawy o Policji uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej 6 kwietnia 1990 r.

Bliżej społeczności lokalnej

W określeniu charakteru Policji, w ustawie z 1990 r., po raz pierwszy w historii polskich formacji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo i porządek, pojawiło się określenie o jej służebnej roli wobec społeczeństwa. Ten zapis można uznać za znamienny dla zmian jakie nastąpiły w Policji latach następnych. Uspołecznienie Policji, otwarcie i zbliżenie do ludzi, zdobycie społecznego szacunku i zaufania dobrą służbą  – to były najważniejsze wyzwania stojące przed funkcjonariuszami w stalowo-błękitnych mundurach.

Podniesieniu efektywności Policji w pracy na rzecz społeczeństwa miały służyć nowe rozwiązania wprowadzane jeszcze rok przed przyjęciem ustawy, jak też w latach następnych. Zmiany przeprowadzone w okresie transformacji ustrojowej państwa uznano jednak za niewystarczające. Dlatego wraz z reformą administracyjną kraju w 1999 r. zdecydowano o wprowadzeniu  dalej idących przemian. Jako podstawowe założenia tej reformy Policji określono  zdecentralizowanie uprawnień oraz regionalizację.

Dlatego też, podobnie jak w administracji, niektóre dotychczasowe uprawnienia Komendy Głównej Policji jako organu centralnego przesunięte zostały na niższy szczebel. Dziedzina bezpieczeństwa i porządku publicznego przeszła w większości z rąk rządu na wojewodę, jako terenowy organ administracji rządowej, oraz na organy samorządu trzech stopni. Komendant powiatowy wszedł do zespolonych służb, inspekcji i straży w powiecie, przyjmując zwierzchnictwo starosty.

Poszerzone zostały kompetencje samorządu wobec Policji. Rada powiatu oraz rada gminy (miasta), na podstawie przedstawionych im sprawozdań i informacji, otrzymała prawo wskazywania zagrożeń, wdrażania programów zwalczania negatywnych zjawisk oraz określenia sposobu współdziałania w tym względzie z Policją. Środki na finansowanie działalności komend powiatowych zostały przekazane do budżetu powiatu, jako dotacja celowa z budżetu państwa. Tym samym zostały stworzone podstawy do zbudowania systemu, w którym społeczności lokalne miały mieć istotny wpływ na policyjną służbę, i który sprzyjał rozwojowi współdziałania na rzecz ograniczania zagrożeń.

W toku reform

Komenda Powiatowa Policji w Jaśle zorganizowana została z 1 stycznia 1999 r. w wyniku przekształcenia Komendy Rejonowej Policji, która była jednostką organizacyjną likwidowanej Komendy Wojewódzkiej Policji w Krośnie.  Jasielska komenda stała się jednostką organizacyjną Komendy Wojewódzkiej Policji w Rzeszowie. Objęła swoim działaniem obszar powiatu. Przyznany jej został limit etatowy w wysokości 207 etatów policyjnych i 6 urzędniczych. Było to więcej o 5 etatów policyjnych i 1 urzędniczy w porównaniu do sytuacji sprzed reformy. Zwiększyła się więc liczba policjantów przy jednoczesnym zmniejszeniu rejonu działania (do garnizonu małopolskiego włączono policjantów komisariatów w Bieczu i Lipinkach, natomiast w skład KPP Jasło weszło 4 policjantów z KP w Szerzynach).

Jednak wraz z reformą jednostka obciążona została dodatkowymi zadaniami. Były komendant rejonowy, a od 1 stycznia 1999 r. pełniący obowiązki komendant powiatowy Ludwik Skruch stanął przed koniecznością tworzenia służb finansowych i kadrowych oraz reorganizacji innych służb wspomagających, jak też pionów podstawowych i jednostek podległych. Zadanie to zrealizował w oparciu o specjalistów z byłej KWP w Krośnie, przyznane dodatkowe etaty, jak też etaty po zlikwidowanym w związku z reorganizacją komisariatem kolejowym w Jaśle.

Na zdjęciu: Ludwik Skruch, Komendant Rejonowy Policji w Jaśle (1989-1998). Pełniący obowiązki Komendant Powiatowy Policji w Jaśle od stycznia do lipca 1999 r.

Większość pozyskanych etatów włączono do pionu prewencji zwiększając stan komórki patrolowo-interwencyjnej, dzielnicowych, dyżurnych oraz  ruchu drogowego. Trzema etatami wzmocniono pion kryminalny.  Przede wszystkim zwiększono więc liczebność służb zajmujących się zapobieganiem przestępczości i współdziałaniem z mieszkańcami, samorządami i innymi podmiotami działającymi na rzecz bezpieczeństwa i porządku. W realizacji tego zadania szczególnie ważna miała być rola dzielnicowych. Zwiększenie ich liczby na obszarze miasta, dało możliwość nowego podziału Jasła na 13 dzielnic, i dzięki temu średnio na jednego dzielnicowego przypadało mniej niż trzy tysiące osób. Nowy wymiar policyjnej działalności profilaktycznej i informacyjnej mieli dać funkcjonariusze mianowani na stanowiska do spraw prasowych i prewencji kryminalnej.

Bez większych zmian pozostał model organizacyjny jednostek terenowych. Po zmianie granicy rejonu służbowego i likwidacji komisariatu kolejowego, funkcjonowało 8 komisariatów: w Dębowcu (dla gmin Dębowiec i Osiek Jasielski), w Jaśle (dla gminy wiejskiej Jasło), w Kołaczycach (dla gmin Brzyska i Kołaczyce), w Krempnej, w Nowym Żmigrodzie, Skołyszynie, Szerzynach i Tarnowcu. (Gmina miejska obsługiwana była bezpośrednio przez komendę powiatową).

Na zdjęciu: Edward Staszkiewicz,  Zastępca Komendanta Rejonowego Policji w Jaśle (1989-1998), p.o. Zastępca Komendanta Powiatowego Policji w Jaśle (styczeń-lipiec 1999).

W 1999 r. uległ również zmianie sposób powoływania komendantów. Wprowadzono postępowania konkursowe. Komendant powiatowy miał być powoływany  przez komendanta wojewódzkiego w porozumieniu ze starostą. W skład komisji konkursowej do wyboru komendanta powiatowego wchodzili: dwaj przedstawiciele komendanta wojewódzkiego, dwóch przedstawicieli starosty i jeden wojewody.

W maju 1999 r. odbył się konkurs na stanowisko komendanta powiatowego w Jaśle. Swój akces zgłosiło czterech oficerów: Ludwik Skruch i Jacek Kokoczka – dyżurny KPP w Jaśle – oraz dwaj oficerowie zajmujący kierownicze stanowiska w byłej KWP w Krośnie: Jan Pierzchała – zastępca komendanta wojewódzkiego oraz Krzysztof Guzik – naczelnik jednego z wydziałów pionu kryminalnego.

Na zdjęciu: Krzysztof Guzik, Komendant Powiatowy Policji w Jaśle (lipiec 1999-grudzień 2002)

W wyniku postępowania kwalifikacyjnego, ze względów formalnych, do konkursu nie został dopuszczony Ludwik Skruch. Spośród pozostałych trzech kandydatów komendant wojewódzki zdecydował powołać na to stanowisko Krzysztofa Guzika. Nowy komendant objął kierownictwo 10 lipca 1999 r. Dotychczasowe kierownictwo komendy – Ludwik Skruch oraz jego zastępca Edward Staszkiewicz – nie wyrazili zgody na propozycję dalszej służby, już w komendzie wojewódzkiej i odeszli na emeryturę. Na wniosek nowego komendanta, na stanowisko I zastępcy KPP, powołany został Roman Szydło oficer Wydziału Narkotyków byłej KWP w Krośnie, który objął nadzór nad pionem kryminalnym. Na stanowisko zastępcy, nadzorującego pion prewencji i ruchu drogowego, powołany został Stanisław Jureczko pełniący od 1994 roku służbę w jasielskiej jednostce.

  

Na zdjęciu: Roman Szydło I Zastępca Komendanta Powiatowego Policji w Jaśle (od lipca 1999).

 

 

 

Na zdjęciu: Stanisław Jureczko Zastępca Komendanta Powiatowego Policji w Jaśle (od lipca 1999).

W grudniu 1999 r. weszło w życie nowe zarządzenie komendanta głównego, które nie pozwalało na funkcjonowanie mniejszych  jednostek terenowych niż 25-osobowe, zapewniające całodobową służbę (w sytuacjach wyjątkowych, w okresie przejściowym dopuszczono istnienie komisariatów 15-osobowych). W tym stanie rzeczy komendant powiatowy przeprowadził zmiany struktur. W miejsce dotychczasowych ośmiu komisariatów zorganizowano trzy o charakterze międzygminnym: w Kołaczycach (dla gmin Brzyska, Jasło i Kołaczyce), Skołyszynie (dla gmin Dębowiec, Skołyszyn i Szerzyny) oraz w Tarnowcu (dla gmin Krempna, Nowy Żmigród, Osiek Jasielski i Tarnowiec). Zmiany te zostały wprowadzone z dniem 15 kwietnia 2000 r. w oparciu o dotychczasowy stan etatowy. Każdy komisariat liczył 15 funkcjonariuszy.

Krzysztof Guzik pełnił funkcję przełożonego jasielskich policjantów do grudnia 2002 r. Jesienią tego roku wynikły nieporozumienia pomiędzy nim a komendantem wojewódzkim Józefem Jedynakiem, skutkiem czego było odwołanie Guzika ze stanowiska komendanta i przeniesienie do KWP. Sprawa została szeroko przedstawiona w mediach regionalnych. Na ostatniej odprawie służbowej w jednostce w 2002 r.  komendant Guzik pożegnał się z kadrą. Na tej samej odprawie komendant wojewódzki przedstawił jego następcę – Jana Łazowskiego, dotychczasowego I Zastępcę KPP w Dębicy, a do czerwca 1999 r. – tamtejszego komendanta rejonowego. Jan Łazowski po kilku tygodniach wykonywania obowiązków, po zasięgnięciu opinii starosty, został powołany na stanowisko Komendanta Powiatowego Policji w Jaśle. Konkurs się nie odbył w związku ze zmianą zasad wyłaniania kierowników jednostek.

Na zdjęciu: Jan Łazowski Komendant Powiatowy Policji w Jaśle (od grudnia 2002 r.)

Zmianę tę Ustawodawca wprowadził w 2002 r., a w debatach przed kolejną reformą  podnoszono, że konkursy miały przyczyniać się do nadmiernego wpływu z zewnątrz na dobór kadr Policji. W ramach przemian 2002 r. na powrót zcentralizowano finanse. Oceniono bowiem, że decentralizacja budżetu w 1999 r. zrodziła zbyt wiele negatywnych skutków. Najczęściej w wypowiedziach przeciw reformie z 1999 r. zauważano, że spowodowała ona wzrost kosztów funkcjonowania, zróżnicowanie sytuacji finansowej różnych jednostek oraz brak jednolitej polityki w zakresie wyposażenia w sprzęt specjalistyczny. W 2002 r. budżet jasielskiej komendy wyłączono więc z budżetu starostwa powiatowego, dysponentem środków związanych z funkcjonowaniem jednostki stała się KWP w Rzeszowie.

Próby czasu nie wytrzymał eksperyment z funkcjonowaniem komisariatów międzygminnych. Napotkał on powszechny sprzeciw w kraju, czego wyrazem były liczne interpelacje poselskie. Podobne stanowisko wyrażała również część samorządów powiatu jasielskiego, domagając się przywrócenia dawnej struktury opartej na jednostkach policyjnych o charakterze gminnym.  Z 1 stycznia 2003 r. wprowadzone zostało nowe zarządzenie komendanta głównego dotyczące organizacji jednostek, które dało możliwość tworzenia posterunków o minimalnym pięcioosobowym stanie etatowym. Po analizach wewnętrznych i konsultacji z samorządem komendant powiatowy podjął decyzję o reorganizacji struktur terenowych. Zmiany weszły w życie z 1 stycznia 2004 r. Powstało 7 posterunków  o stanie etatowym od 5 do 7 każdy. Rejon dwóch z nich objął dwie gminy (PP w Dębowcu gminy Dębowiec i Osiek Jasielski, PP w Kołaczycach – gminy Brzyska i Kołaczyce). Powrócono więc do sprawdzonych rozwiązań funkcjonujących przed 2000 rokiem.

W związku z dyspozycją Rady Ministrów w sprawie zmiany granic województwa małopolskiego i podkarpackiego i przejściem gminy Szerzyny do Małopolski, z 1 stycznia 2003 ze struktur KPP w Jaśle wyłączone zostały 4 stanowiska z etatu KP w Skołyszynie.

Na dzień 31 grudnia 2005 r. stan etatowy jednostki wynosił 205 stanowisk policyjnych i 6 stanowisk korpusu służby cywilnej, oprócz tego 12 etatów obsługi cywilnej. Było to – w kontekście tutejszych uwarunkowań – niewiele. Średnio jeden etat policyjny przypadał na 570 mieszkańców. Średnia w kraju dla jednostek terenowych wynosiła około 420.