Stowarzyszenie Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego przygotowuje wydanie kolejnego tomu „Rocznika Jasielskiego”. To było głównym powodem niewielkiej liczby publikacji na tym blogu w ostatnich tygodniach. Czas ten poświęciłem właśnie napisaniu artykułu do „Rocznika”. Podjąłem w nim temat powstania i organizacji Powiatowej Komendy Policji Państwowej w Jaśle w latach 1919-1920. Myślę, że sprawa ciekawa, publikacji o przedwojennej Policji na poziomie powiatowym jest bardzo niewiele. Jasło będzie taką mieć. Przedstawiam fragment artykułu, w którym staram się scharakteryzować pierwsze kadry jasielskiej komendy.
W składzie kadrowym jasielskiej komendy można wyodrębnić dwie charakterystyczne grupy funkcjonariuszy, których doświadczenie nosiło kilka cech podobieństwa. Pierwsza z nich to osoby o najbogatszym doświadczeniu, którzy po służbie wojskowej w armii Austro-Węgier, jeszcze przed wojną wstąpili do Cesarsko-Królewskiej Żandarmerii i pełnili w niej służbę nawet kilkanaście lat. Po nastaniu niepodległości wstąpili do polskich formacji porządkowych nadal zajmując się ochroną bezpieczeństwa i porządku publicznego. Policjanci ci mieli odpowiednie fachowe przygotowanie do wykonywania służby bezpieczeństwa. To oni stanowili trzon kadry Powiatowej Komendy Policji Państwowej w Jaśle. Byłym żandarmem był komendant powiatowy i jego zastępca jak też wszyscy funkcjonariusze, którzy pełnili funkcję komendantów posterunków Żandarmerii, a po 1 grudnia – Policji Państwowej w powiecie jasielskim.Na 85 wszystkich policjantów, funkcjonariuszy z podobnym przebiegiem służby było co najmniej 21. Ten zespół zapewniał stosunkowo wysoki poziom realizacji zadań służbowych.Drugą charakterystyczną grupę stanowili funkcjonariusze najmłodsi. Byli to mężczyźni wywodzący się ze straży obywatelskich powstałych w pierwszych dniach niepodległości, którzy w większości przeszli rekrutację w styczniu i lutym 1919 r. Mieli oni za sobą przeszkolenie w szkole Żandarmerii w Krakowie oraz pewne doświadczenie w służbie patrolowej. Byli to młodzi ludzie w przedziale wieku od 20 do 25 lat (kolejno według roczników 1896-3, 1897-7, 1898 -7, 1899-5, 1900 – 4). Wszyscy młodzi funkcjonariusze byli stanu wolnego, wyznania rzymskokatolickiego.W zestawieniu sporządzonym przez powiatowego komendanta w lutym 1920 r. tego typu funkcjonariuszy było 25. 12 z nich pochodziło z rodzin zamieszkałych w powiecie jasielskim. Młode pokolenie policjantów miało doświadczenie frontowe. Wszyscy służyli wcześniej w armii austriackiej, do której byli rekrutowani już w czasie wojny (sierpień 1914 – luty 1918 r.). W czasie działań wojennych przynależeli do rożnych rodzajów broni. Najwięcej z nich przynależało do 57 pułku piechoty (7 osób) oraz w 32 pułku strzelców (6). Byli wśród nich także artylerzyści i strzelcy konni. 13 zakończyło służbę wojskową w stopniu szeregowego, był wśród nich jeden sierżant, jeden plutonowy i czterech kaprali.Wszyscy młodzi policjanci pochodzili z terenu byłego Okręgu Żandarmerii w Tarnowie, obejmującego m.in. dowództwo powiatowe jasielskie.Biorąc pod uwagę stałe miejsce zamieszkania policjantów należy zauważyć, że wśród 25 ujętych w zestawieniu – 12 było mieszkańcami powiatu jasielskiego , 6 – tarnowskiego, 3- dąbrowskiego (Dąbrowa Tarnowska), 2 – brzeskiego, 1 – strzyżowskiego , 1 – kamienieckiego (Kamionka Strumiłowa, woj. tarnopolskie). Zdecydowana większość byli to mieszkańcy wsi, czterech jedynie podało za miejsca zamieszkania ośrodek miejski (Tarnów). Większość też pochodziła z rodzin chłopskich, rolnik jako zawód ojca wskazało 18 z nich. Czterej pochodzący ze wsi byli synami osób wykonujących zawody pozarolnicze: wiertacza naftowego, leśniczego, stelmacha i budowniczego. Trzech mieszkańców Tarnowa podało zawody pozarolnicze: urzędnik, palacz i majster ciesielski.
Tabela: Mieszkańcy powiatu jasielskiego, którzy wstąpili w szeregi Policji Państwowej w grudniu 1919 r., nie będący uprzednio funkcjonariuszami C.K. Żandarmerii Krajowej.
Imię i nazwisko
|
Imię ojca, jego zawód, imię i nazwisko panieńskie matki
|
Stałe miejsce zamieszkania
|
Rok urodzenia
|
Od kiedy w armii zaborczej, i jednostka
|
W Wojsku Polskim
|
Michał Gryboś |
Władysław, rolnik i Kunegunda z d. Owsiak |
Dębowiec |
1898 |
21.04.1916 szeregowy 32 pułku strzelców |
22.01.1920 |
Edward Dranka |
Jan, wiertacz naftowy i Maria z d. Acela |
Harklowa |
1900 |
08.02.1918 szeregowy 32 pułku strzelców |
07.02.1919 |
Franciszek Sowiński |
Wojciech, rolnik i Petronela z d. Stec |
Harklowa |
1899 |
15.05.1917 szeregowy 57 pułku piechoty |
18.02.1919 |
Henryk Syzdek |
Józef, rolnik i Maria z d. Barzyk |
Skołyszyn |
1900 |
06.02.1918 szeregowy 57 pułk piechoty |
07.02.1919 |
Adam Kranc |
Marcin, rolnik i Józefa z d. Dubiel |
Bieździadka |
1898 |
12.02.1917 st. żołnierz 49 pułku piechoty |
22.12.1919 |
Kazimierz Jasiński |
Karol, rolnik i Kunegunda z d. Hańba |
Tarnowiec |
1897 |
04.05.1915 st. żołnierz 32 pułku strzelców |
13.01.1919 |
Józef Gałuszka |
Jakub, rolnik i Maria z d. Orzechowicz |
Potakówka |
1896 |
04.05.1915 szeregowy 13 pułku strzelców |
13.01.1919 |
Stanisław Rakoczy |
Michał, rolnik i Tekla z d. Nowak |
Brzyska |
1898 |
12.05.1916 szeregowy 57 pułku piechoty |
13.01.1919 |
Roman Rakoczy |
Antoni, leśniczy i Apolonia z d. Węgrzyn |
Brzyska |
1898 |
07.06.1916 szeregowy 5 pułku artylerii |
07.02.1919 |
Walenty Stanula |
Ignacy, rolnik i Zofia z d. Stec |
Ołpiny |
1897 |
15.10.1915 szeregowy 32 pułku strzelców |
07.02.1919 |
Wojciech Skałba |
Adam, rolnik i Maria z d. Piela |
Harklowa |
1900 |
05.02.1918 szeregowy 57 pułku piechoty |
1919 brak bl. danych |
Władysław Kabaj |
Michał, stelmach i Ludwika z d. Figura |
Szerzyny |
1899 |
18.10.1917 szeregowy 32 pułku strzelców |
05.02.1919 |
Na zdjęciu policjanci woj. krakowskiego (Jasielskie wchodziło w jego skład) w mundurach nowszych, z lat 30.
Najnowsze komentarze