13-01-2013 
Smutek ogarnia kiedy czyta się dyskusje na temat stanu miasta i jego budżetu. Tak się potoczył rozwój gospodarczy kraju, że niestety od dłuższego czasu jesteśmy poza głównym nurtem. Jasło, nie ma już tych atutów, które kiedyś czyniły go wyjątkowo atrakcyjnym miejscem dla biznesu. Dawno, bo sto lat temu, nasze miasto przeżywało swoją gospodarczą złotą erę. Przygotowując opracowanie o Jasielskiem w pierwszych latach niepodległości zebrałem kilka danych dotyczących demografii końca wieku XIX i pierwszych dekad XX stulecia.
Zanim przejdziemy do wydarzeń listopada 1918 r. nakreślmy, posiłkując się kilkoma danymi, obraz ówczesnego powiatu jasielskiego. Chociaż Wielka Wojna zniszczyła ten zakątek kraju, to jednak miał on stosunkowo duży potencjał. Jasielskie zaliczane było wówczas do regionów przemysłowych. Prowadzono tu wiele inicjatyw gospodarczych i istniał spory ekonomiczny potencjał.
W dobie autonomicznej, głównymi czynnikami stymulującymi rozwój były: przedsięwzięcia przemysłu naftowego, zwłaszcza postępujący wzrost produkcji rafinerii w Niegłowicach, powstanie ważnego węzła kolejowego, utworzenie gimnazjum, istnienie sądu obwodowego i więzienia. To wszystko – a był to dorobek zaledwie czterech dekad – powodowało, że przed I wojną Jasło stało się miejscem wielu inwestycji ściągających ludność wszystkich warstw społecznych. Czyniło je też nowoczesnym, na przykład już w 1898 r., ulice w tym mieście oświetlano energią elektryczną.
Samo Jasło niewątpliwie miało wielkie ambicje. Były to lata tak dla niego pomyślne jak być może nigdy wcześniej ani potem. Jeszcze w połowie XIX wieku miasto to nie odbiegało pod względem liczby mieszkańców od sąsiednich Kołaczyc, Dębowca i Żmigrodu. W przeciągu kilku dziesięcioleci awansowało z małej mieściny, zamieszkałej w latach 80. XIX wieku przez niespełna 3 tysiące ludności cywilnej, do rangi ważnego ośrodka administracyjnego. Tylko w przeciągu jednej dekady, od 1900 r. do 1910 r., liczba ludności Jasła wzrosła z 6.571 do 10.115 mieszkańców. Był to najlepszy wynik spośród wszystkich miast Galicji Zachodniej, a piąty jeśli wziąć pod uwagę 36 największych ośrodków miejskich i podmiejskich całej prowincji.
I wojna światowa przyniosła znaczne straty w ludziach i w infrastrukturze, hamując rozwój . W 1921 r., a więc już trzy lata po tym jak zakończyła się wojna, liczba ludności powiatu była jeszcze o około 2,5 tysiąca niższa niż w roku 1910 (85 253 osoby), gęstość zaludnienia wynosiła 104 osoby na km2. Samo Jasło, zdołało odrobić straty demograficzne ale dopiero do sytuacji sprzed dekady. Jesienią 1921 r. rachmistrze spisowi zarejestrowali więcej o 276 mieszkańców niż w 1910 r. (10 391). W mieście znajdowały się wówczas 733 nieruchomości.
Na zdjęciu runek Jasła podczas targu w 1904 r. (ilustracja ze zbiorów J. Rucińskiego, ze strony www.kartki.umjaslo.pl.)
Najnowsze komentarze