Witaj Gościu

Cześć

Cieszę się, że do mnie zajrzałeś. Co to za stronka? Ujrzała światło dzienne latem 2010 r., chyba po prostu z potrzeby pisania. Wrzucam tu teksty przeróżne. Czasem coś urodzi się w danej chwili, to znowu pokażę efekt wielomiesięcznej pracy, gromadzenia różnych informacji, których szukam w książkach, archiwaliach, Internecie… Najczęściej dotyczą historii formacji stojących na straży bezpieczeństwa i porządku publicznego, ale też dziejów mojej Małej Ojczyzny - miejsca, w którym łączą się trzy rzeki: Wisłoka, Jasiołka i Ropa. To malownicze bardzo, wyjątkowe pod wieloma względami, Jasielskie.

Poziom prac jest różny. Mają one głównie charakter popularyzatorski. Jednak – chciałbym to podkreślić, Szanowny Czytelniku - że moją ambicją jest być jak najbliżej prawdy.

Nie bądź rozczarowany, jeśli okaże się, że linki przekierowujące do innych tekstów nie będą działać. Skorzystaj wtedy z wyszukiwarki,a tekst łatwo znajdziesz. Linki nie działają z tego powodu, że to już trzecia odsłona tego bloga, w innym kawałku internetowej przestrzeni. Poprzednie strony po atakach spamowych musiały być wygaszane.

Ostatnie i polecane

95 lat temu powstała jasielska Policja

95.pieczecKilka dni temu minęła 95 rocznica postania jasielskiej Policji. Dokładnie 1 grudnia. W tym to bowiem dniu, 1919 r., z przekształcenia Powiatowego Dowództwa Żandarmerii w Jaśle powstała Powiatowa Komenda Policji Państwowej. Z tej okazji pozwolę sobie przypomnieć kilka faktów na temat naszej jasielskiej policji tamtego czasu.

Dlaczego nie 24 lipca?

24 lipca 1919 r. Sejm Ustawodawczy Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o Policji Państwowej. Dlatego też latem mijającego roku obchodzone były główne uroczystości. Jednak początkowo ustawa obowiązywała wyłącznie na terenie byłej Kongresówki. Trwały przecież jeszcze walki o granice państwa. Po roku istnienia Rzeczypospolitej, jej niepodległość nie była jeszcze pewna.  Na terenie byłej Galicji, w Małopolsce, tam, gdzie nie toczyły się walki, o bezpieczeństwo już od roku dbała polska Żandarmeria Krajowa. Była to formacja w dużej mierze profesjonalna, w swej organizacji oparta na wzorcach żandarmerii galicyjskiej, swej austriackiej poprzedniczki. Dopiero w listopadzie zapadły decyzje o przekształceniu Żandarmerii w powiatach Małopolski w Policję Państwową.

Z Żandarmerii Krajowej

Przed 1 grudnia 1919 r. w Jaśle, podobnie jak w innych powiatach Małopolski Zachodniej, za stan bezpieczeństwa i porządku odpowiedzialne było Powiatowe Dowództwo Żandarmerii, działające według rozkazów swych przełożonych służbowych i miejscowego starostwa. Jego siedziba najprawdopodobniej mieściła się w kamienicy przy ul. 3 Maja. Dziś ten budynek już nie istnieje. Stał on naprzeciw obecnej poczty, w miejscu, gdzie znajduje się placyk z pomnikiem 600-lecia Jasła.

95. budynek

Budynek w którym mieściła się komenda powiatowa, przy zbiegu ulic 3 Maja i Staszica.

Dowództwu powiatowemu podlegały posterunki zlokalizowane w kilkunastu miejscowościach. W grudniu 1919 r. istniało kilkanaście posterunków i kilka podlegających im ekspozytur, najczęściej jedno-dwuosobowych. Struktura była płynna, ekspozytury kreowano tam, gdzie pojawiały się zjawiska grożące bezpieczeństwu co wymagało stałej obecności funkcjonariusza, w innych miejscach je likwidowano.

95. schemat org.

Dyscyplina to podstawa

95. HoszowskiPolicji nadano charakter wojskowy. Priorytetem była dyscyplina. Policjanci reprezentując państwo dawać przykład pracownikom innych instytucji. W korpusie policyjnym nie było miejsca dla tych funkcjonariuszy, którzy sprzeniewierzyli się misji. Na dowód fragment pisma Komendanta na Małopolskę Wiktora Sas-Hoszowskiego ustanawiającego zasady przekształcenia Żandarmerii w Policje Państwową. Hoszowski był rzeczywistym organizatorem Policji Państwowej na obszarze byłej Galicji.

Wiktor Sas-Hoszowski.

95.dyscyplina

To była mocna kadra

Badając dane dotyczące jasielskiej kadry policyjnej tamtych dostrzega się, że jej trzon stanowili Polacy, byli galicyjscy żandarmi. Na 85 funkcjonariuszy z całego powiatu, takich osób było 21. Byli to ludzie przeszkoleni wojskowo, od nawet kilkunastu lat pełniący policyjną służbę. W skład tej grupy wchodziło dowództwo „powiatówki” oraz komendanci posterunków. Druga charakterystyczna grupa to ludzie młodzi (20-25 lat), z doświadczeniem frontowym w armii austriackiej, którzy zdecydowali się wstąpić do straży obywatelskich. Od listopada 1918 r., pełniąc służbę wartowniczą, często przy żandarmach, sprawdzili się w tej pracy i zdecydowali się do niej wstąpić. Funkcjonariuszy takich było 25. W porównaniu do innych jednostek, stan kadrowy jasielskiej komendy charakteryzował się  dużym doświadczeniem. Dlatego w przyszłości wielu funkcjonariuszy z jasielskiego miało przejść do służby w innych jednostkach, awansując na stanowiska dowódcze.

Komendant zweryfikowany

Przekształcenie Żandarmerii w Policję z dniem 1 grudnia 1919 r. nie wymagało istotnych zmian organizacyjnych. Wszyscy funkcjonariusze przeszli automatycznie do policji. Ich weryfikacja została przeprowadzona jeszcze na wiosnę 1919 r. Jedynie komendanta Żandarmerii wachmistrza powiatowego Pawła Kuzię wezwano do Lwowa, gdzie 15 grudnia stanął on przed specjalną komisją. Tam został uznany za osobę właściwą do dalszego kierowania komendą. Jako powiatowy komendant Policji Państwowej otrzymał stopień podkomisarza. Na stanowisko zastępcy komendanta powiatowego powołano Józefa Świrskiego, przeniesionego tu z Oświęcimia. Organizację agend mającej powstać policji śledczej powierzono jaślaninowi Aleksandrowi Mostrańskiemu. Komenda jasielska weszła w skład okręgu krakowskiego (później województwa krakowskiego).95. dowódcy

P. Kuzia, J. Świrski i A. Mostrański.

Wyposażenie

Umundurowanie policjantów było bardzo skromne i niejednolite. Część nosiła na sobie uniformy żandarmerii, inni wojska. Najmłodsi przez jakiś czas mieli na sobie ubrania cywilne. Elementem wyróżniającym były wypustki żółte a potem niebieskie na mundurach oraz na ramieniu białe opaski z literami „PP”.

Funkcjonariusze uzbrojeni byli dosyć dobrze, a to w dużej mierze dzięki rekwizycji. Broń odebraną osobom nielegalnie ją posiadającym przydzielano policjantom. Na przykład na przestrzeni marca 1920 r. policja przejęła w wyniku rekwizycji 77 sztuk broni i 780 szt. amunicji. Podstawową bronią był karabin manlichera. Bronią krótką dysponował wyłącznie komendant powiatowy, używający pistoletu marki steyer 8 mm.

W pierwszych miesiącach istnienia komenda miała do swej dyspozycji cztery konie, dwa wierzchowce i dwa pociągowe. Na stanie komendy był wóz ciężarowy i bryczka. Komenda zatrudniała woźnicę.

 

Komentowanie wyłączone.